Het is bijna Pasen en einde van de 40-dagentijd. Wat heb ik nu geleerd bij mijn zoektocht naar "gezond eten"? Ik schafte het boekje "het Genesisdieet" van Gordon S. Tessler aan. Het boekje startte goed met een oproep om minder geraffineerd te eten. Maar de rest van het boekje beschrijft welke voedingsmiddelen je vooral niet zou moeten eten, zoals God voorschreef in de spijswetten en waar de Joden zich nog steeds aan houden. Eerlijk gezegd werd ik er nogal moe van. Al die geboden en verboden, doorspekt met Bijbelteksten. Ik zag een opgeheven vingertje voor me en voelde de banden knellen.... Is dat nu de bedoeling?
Het (kook)boek van Han Wilmink spreekt juist over het goede van voedsel: het mag smakelijk zijn en vreugde geven. Hij promoot vooral gezond en echt eten, zelf klaarmaken, niet/weinig geraffineerd met een gezonde dosis humor en nuchterheid. Ik werd eerlijk gezegd vrolijker van dit boek dan dat van Gordon Tessler.
Vandaag las ik een blog van ene Francesca. Zij houdt daar een pleidooi voor "gewoon", echt eten. En elkaar daarin ook niet de maat nemen. Wees gelukkig! Het deed me denken aan Romeinen 14:
...want het koninkrijk van God is geen zaak van eten en drinken, maar van gerechtigheid, vrede en vreugde door de heilige Geest.
Juist! Daar gaat het om. Gerechtigheid, vrede en vreugde door de Heilige Geest. Dat miste ik in het boek van Tessler: gerechtigheid, vrede en vreugde door de Heilige Geest.
...u bent geroepen om vrij te zijn. Misbruik die vrijheid niet om uw eigen verlangens te bevredigen, maar dien elkaar in liefde... Galaten 5:13
Vrij! Door het bloed van Jezus Christus aan het kruis ben ik vrij. En zo mag ik ook leven: bevrijd. Wat betekent dit nu voor mijn eetpatroon? Ik wil mij niet een juk opleggen: verslaving aan snelle suikers, smaakversterkers of andere middelen (tabak, alcohol, cafeïne, etc.) wil ik niet. Evenmin een verslaving aan koolhydraatarm, paleo, rawfood, superfood of wat dan ook. Ik ben vrij! Daarom eet ik ongeraffineerd en voedzaam met weinig chemische toevoegingen, maar wel lekker! Dat past prima bij mij. En ik eet dier- en milieuvriendelijk vlees en niet teveel daarvan (niet meer elke dag). Ik vind dat belangrijk. En af en toe geniet ik van een heerlijk stukje gebak, een koekje of iets anders waar je me 's nachts voor wakker kunt maken. En ik dank God voor alles wat hij mij geeft.
Christus heeft ons bevrijd opdat wij in vrijheid zouden leven; houd dus stand en laat u niet opnieuw een slavenjuk opleggen. Galaten 5: 1
Op deze berg richt de HEER van de hemelse machten voor alle volken een feestmaal aan: uitgelezen gerechten en belegen wijnen, een feestmaal rijk aan merg en vet... Jesaja 25:6 Blijkbaar was vet in de tijd van de Bijbel een lekkernij, een traktatie zoals ik in mijn vorige blog al schreef. Waarom zou dit anders als metafoor worden gebruikt in Jesaja 25:6? De Heer zelf richt een feestmaal aan, met merg en vet! Er staat niet plantaardig vet of onverzadigd vet (daar hadden ze natuurlijk nog nooit van gehoord). Maar merg en vet. Dus, volgens mij, dierlijk, verzadigd vet. Is het dan wel zo ongezond als sommige wetenschappers beweren? De Heer biedt het ons toch zelf aan? Bovendien zijn er ook talloze onderzoeken die het tegendeel bewijzen: er is geen verschil in gezondheid gevonden bij mensen die veel en weinig verzadigd vet aten. Mensen die meer verzadigd vet aten waren juist gezonder! Wat zijn dan de voordelen van verzadigd vet? Melchoir Meijer (een medisch onderzoeksjournalist) heeft hier eens een duidelijk stuk over geschreven. Ik citeer (iets bewerkt) uit een deel daarvan: "Laten we eens een stuk vet rundvlees (steak) onderzoeken: ruim 50 procent van dat vet is enkelvoudig onverzadigd, net als olijfolie. Goed voor de bloedvaten, zeggen ook politiek correcte geleerden. Zo’n 45 procent van het vet is verzadigd. Dat verzadigde vet bestaat weer voor een groot deel uit stearinezuur, een vetzuur dat geen enkele invloed heeft op het cholesterolprofiel en dat mooi schone energie levert. Verder zit er nog wat palmitine- en laurinezuur in, vetsoorten die weliswaar het cholesterol een beetje kunnen verhogen, maar die ook hebben bewezen allerlei onvoordelige micro-organismen, zelfs het aidsvirus, onschadelijk te maken. De resterende 5 procent wordt geleverd door meervoudig onverzadigde vetzuren, je weet wel, het spul dat ze in die niet te verteren halvarines stoppen. Als je alles bij elkaar optelt, kun je niet anders dan vaststellen dat een steak hartstikke goed voor je rikketik is. Hij verhoogt het ‘gunstige’ HDL-cholesterol en verlaagt het ‘ongunstige’ LDL-cholesterol. En als hij van een koe komt die in de wei heeftmogen grazen, levert hij ook nog eens wat vet van het soort omega-3. De Nederlandse onderzoeker Daan Kromhout was een van de eersten die aantoonden dat dat een hele goeie motorolie is. Het houdt je hart in het juiste ritme en maakt dat je hersenen naar behoren functioneren." (bron)
Dit alles bij elkaar maakt dat ik overtuigd ben van het feit dat verzadigd vet niet ongezond is en zelfs gezond genoemd kan worden; de "natuurlijke" door God geschapen voedingsmiddelen bestaan uit verzadigd vet en ons lichaam bevat en functioneert op verzadigd vet.
De laatste "witte moordenaar" die Tessler in zijn boekje "Het Genesisdieet" noemt is wit vet, naast wit zout, witte suiker en wit meel.
Volgens Tessler is de vetconsumptie in Amerika in de laatste jaren dramatisch toegenomen en hiermee ook het overgewicht. Veel van het vet dat men consumeert is verzadigd vet met veel cholesterol dat bijdraagt aan hart- en vaatziektes, beroertes en kanker. Verzadigde vetten treft men voornamelijk aan in dierlijke producten (vlees, zuivel en eieren).
Tessler ageert ook tegen de geharde plantaardige vetten (bekend als transvetten). Ook deze vetten zijn zeer ongezond. Volgens Tessler dienen Amerikanen de totale hoeveelheid vet in hun voeding terug te brengen naar maximaal 15% plantaardig en ongehard vet. Dit betekent in de praktijk: veel plantaardige oliën.
Okee, nu wordt het spannend. Want ik raakte wel wat teleurgesteld in deze gerenommeerde voedingsdeskundige. Hij baseert zich hier in mijn ogen op een verschijnsel dat door de voedingsindustrie met veel geld in stand wordt gehouden: de cholesterolmythe. Ik ga hier nu niet uitgebreid op in. Wie hier meer over wil weten verwijs ik naar deze duidelijke filmpjes:
Dus dat is jammer. Vast staat wel dat vet in verhouding veel calorieën bevat, maar aan de andere kant ook sneller verzadigd zodat je er minder van nodig hebt. Bovendien heeft een mens vet nodig om goed te kunnen functioneren.
Wat zegt de Bijbel hierover? Tessler meent dat God het eten van dierlijk vet niet geoorloofd is omdat het vet Hem toebehoort (zie Leviticus 3:17 en 7:23). Volgens Tessler begrijpen we nu waarom God dit verbood: het is ongezond, want het zijn de slechte vetten. Daarom werden deze door de Heer verboden.
Hmmm, daar moest ik eens even goed over nadenken en pakte een ander boek erbij, die van de kookdominee Han Wilmink: Bijbels Culinair. Volgens Wilmink heeft vet in de Bijbel juist iets positiefs, zoals beschreven in Jesaja 25:6: Op deze berg richt de HEER van de hemelse machten voor alle volken een feestmaal aan: uitgelezen gerechten en belegen wijnen, een feestmaal rijk aan merg en vet, met pure, rijpe wijnen. Merg én vet, dat klinkt allemaal wel erg dierlijk. Blijkbaar was het vet een lekkernij. Wilmink schrijft zelfs dat vet vlees juist favoriet was in Bijbelse tijden. Vooral de staart was erg geliefd en werd soms speciaal behandeld om hem zo vet mogelijk te krijgen. Hoe valt dit dan te rijmen met wat Tessler beweert? Ik lees in Leviticus 3:9: De vette delen van het dier moeten als offergave aan de HEER worden aangeboden: de bij het stuitbeen afgesneden staart in zijn geheel, het vet rond de buikholte en al het vet aan de ingewanden...
Als dit een offer voor de Heer is, waarom zou Hij dan genoegen nemen met troep? Een offer is toch pas een offer als het ook echt een offer is? Niet iets wat de mensen toch wel kwijt wilden, maar iets wat hen dierbaar was. En dat aan God geven is pas echt een offer, in mijn ogen. God wilde niet een dier dat kreupel of ziek was, maar gaaf (Deuteronomium 15:21). Zou de Heer dan wel "slecht vet" willen? Of wilde hij juist ook daarin iets dat gaaf en goed was, het vet? Vet dat het vlees juist smaak geeft en mals maakt?
Mijn conclusie na het lezen en overdenken is dat je niet kunt zeggen dat op grond van de door Tessler aangevoerde Bijbelteksten God het eten van dierlijk vet verbiedt. En ook niet dat dierlijke vetten een moordenaar zijn. Wetenschappelijke onderzoeken lijken deze theorie ook te bevestigen. Is het dan gezond om verzadigd vet te eten? Daar ga ik in een volgend blog verder op in.
Gordon S. Tessler noemt in zijn boekje "Het Genesisdieet" 4 witte moordenaars: wit zout, witte suiker, wit meel en wit vet. Zout en suiker heb ik in de vorige 2 blogs behandeld. Nu is het de beurt aan de 3e witte moordenaar, volgens Tessler: wit meel.
Volgens Tessler eten we tegenwoordig brood waaruit 22 van nature voorkomende vitaminen en mineralen systematisch zijn verwijderd. In Amerikaans brood schijnen synthetische voedingsstoffen toegevoegd te zijn, wat in Nederland niet is toegestaan.
Ik moest even goed kijken wat Tessler onder "wit meel" verstaat, gezien zijn commentaar op brood. Even verderop in het boekje steekt hij de loftrompet over granen, dus ik neem aan dat hij hier tarwebloem bedoelt. Tarwebloem is het middelste gedeelte van de graankorrel, waar na het malen alle vezels uit gezeefd zijn.
Is tarwebloem en stille moordenaar? Laten we de tarwekorrel eens bekijken:
Tarwebloem bestaat voor het grootste gedeelte uit koolhydraat en eiwit. Bloem mist dus de voedingsvezels, vitaminen, mineralen en vetten.
Bovendien is de glycemische index (GI) van bloem 65 en van witbrood 96. Ter vergelijking: pure glucose heeft een GI van 100. Volkorenbrood heeft een GI van 40. Alles met een GI van meer dan 54 wordt als "hoog glycemisch" beschouwd.
Wat betekent dit nu? Dat producten met bloem de bloedsuikerspiegel sterk doet stijgen. In mijn blog over suiker zien we wat dit voor gevolgen kan hebben. Bovendien bevat bloem veel minder belangrijke voedingsstoffen dan ongezeefd meel (de volkorenvarianten).
Kies dus liever voor volkorenvarianten van producten, zoals volkorenmeel of, nog beter, volkoren speltmeel. Spelt is een zeer oude graansoort. Het verschil tussen spelt en tarwe zit hem vooral in de toegankelijkheid van de voedzame stoffen. Die zitten bij spelt in de korrel. Bij tarwe zitten de gezonde stoffen in de schil. Bovendien bevat spelt veel meer gezonde voedingsstoffen dan de doorgeteelde tarwe. Bij die doorteelt staat namelijk vooral het veredelen van de graansoort voorop en niet de hogere dosis voedingsstoffen.
Kunnen we tarwebloem dan beschouwen als een goedkoop "vulmiddel" zonder belangrijke voedingswaarde? Goedbeschouwd wel. Witte bloem zorgt voor een boost aan koolhydraten die in het lichaam worden omgezet in glucose. Als daarbij ook nog suiker wordt gegeten (zoals in gebak, zoete broodjes, koekjes, cake, e.d.) krijgt het lichaam een overdaad aan suikers binnen die verwerkt moeten worden. Als dit maar vaak genoeg gebeurt kun je serieuze gezondheidsproblemen krijgen op den duur. Tarwebloem behoort dus in hetzelfde rijtje thuis als witte suiker, wat mij betreft.
De tweede "witte moordenaar" die Tessler in zijn boekje noemt is witte suiker (naast wit zout, wit meel en wit vet).
Witte suiker berooft cellen, volgens Tessler, van noodzakelijke zuurstof. Door witte suiker raakt de alvleesklier overbelast en wordt er teveel insuline gebruikt. Als dit maar lang genoeg duurt raakt de insulineproductie ontregeld en kan dit leiden tot suikerziekte (diabetes). Volgens Tessler is de hoge consumptie van witte suiker ook de 1 van de oorzaken van osteoporose omdat de vertering van suiker calcium uit de botten trekt om deze suiker te kunnen verteren. We eten in Nederland zo'n 45,5 kg suiker per persoon per jaar.
Wat voor mij als een paal boven water staat is dat wij de suiker zoals wij die tegenwoordig tot ons nemen (als zoetstof in allerlei voedingsmiddelen) niet nodig hebben. Wie dat beweert vergist zich echt. Ons lichaam is uitstekend in staat om koolhydraten uit ons voedsel om te zetten in glucose wat ons lichaam weer gebruikt om te kunnen functioneren. Je zou dus alle toegevoegde suiker uit je voedingspatroon kunnen schrappen zonder enigeschadelijke gevolgen. Als we fruit eten krijgen we genoeg suiker binnen, als we groenten eten krijgen we suikers binnen.
Dus...waarom eten we dan nog suiker? Omdat het ons aangeleerd is, Omdat het lekker is. Omdat we met zijn allen eraan verslaafd zijn.
Hoe werkt dat dan, die verslaving? Het is een vicieuze cirkel:
Lichaam krijgt witte suiker binnen --> bloedglucose stijgt snel ----> alvleesklier maakt snel veel insuline aan om de bloedsuikerspiegel weer op peil te brengen ---> bloedsuiker daalt weer snel door de insulinepiek ---> door de snelle bloedsuikerdaling vraagt je lichaam weer om zoetigheid om de bloedsuiker weer op peil te brengen ---> je gaat weer zoetigheid (met suiker) eten ----> het circus begint weer van voren af aan.
Door deze rollercoaster van suikerpieken en -dalen raakt je alvleesklier inderdaad overbelast. De oplossing is: zorgen dat je bloedsuikerspiegel stabiel blijft. Dan zal je lichaam niet meer gaan zeuren om zoetigheid en heb je die drang niet meer.
Je bloedsuiker blijft stabiel door het eten van producten met een lage glycemische index (of nog beter: lage glycemische lading). Deze voedingsmiddelen geven hun glucose langzaam af in het bloed en zullen je bloedsuiker niet sterk doen stijgen. Dit zijn vaak ongeraffineerde producten (bijv. volkorenproducten, groenten, vetten en eiwitten).
In de Bijbel vinden we alleen honing als zoetmiddel. Alle andere "zoet" kwam uit (gedroogde) vruchten, zoals vijgen, rozijnen en dadels. Geraffineerde, witte suiker zoals we die nu kennen bestond toen nog niet. Dus daar kunnen we kort over zijn.
Is witte suiker een moordenaar? Ja, dat denk ik wel. Als je continu teveel suiker binnenkrijgt kan dit op den duur leiden tot serieuze gezondheidsproblemen.
Graag wil ik mij meer gaan verdiepen in de genoemde "witte moordenaars", zoals Tessler ze noemt: wit zout, witte suiker, wit meel, wit vet.
Ik ga ze stuk voor stuk eens bij langs.
1. Wit zout
Volgens Tessler eten wij 10x meer natriumchloride (= keukenzout) dan het lichaam nodig heeft. Een overmatige consumptie van zout berooft het lichaam van het nuttige kalium. Dit kan zorgen voor tal van ziektes en natuurlijk de bekende hoge bloeddruk en nierschade. Volgens Tessler zit er in Gods voeding meer dan genoeg natrium zonder dat wij er iets aan toe hoeven te voegen. Als je dan toch persé zout wilt gebruiken vindt Tessler 1/4 theelepel per dag (500 mg) een absoluut maximum.Ter illustratie: een normale boterham bevat zo'n 160 mg natrium en dat is dan nog zonder beleg....
En dit is nu juist een groot punt van discussie onder wetenschappers. De één beweert dat zout geen kwaad kan en de ander meent uit onderzoek te kunnen afleiden dat teveel zout echt slecht is. In sommige onderzoeken werd zelfs gevonden dat proefpersonen die het meeste zout aten het minste risico hadden op hart- en vaatziekten en diegenen die het minste zout aten...juist! En zoutloos eten bij een hoge bloeddruk is allang weer achterhaald. Het werkt niet. Te weinig zout kan zelfs gevaarlijk zijn. Bovendien is zoutloos eten nogal smakeloos. Zelfs in de Bijbel wordt zout met iets positiefs geassocieerd:
"Zout is goed! Maar als het zout zijn kracht verliest, hoe zullen jullie het zijn kracht dan teruggeven? Zorg dat jullie het zout in jezelf niet verliezen en bewaar onder elkaar de vrede.’" Marcus 9:50
In de Bijbel wordt zout in verband gebracht met smaak, reiniging, kracht. In die tijd zal veel zeezout gebruikt zijn, een kostbaar goedje! Om mee te bakken en te koken en om voedsel mee in te maken zodat het niet snel bedierf.
Om zout nu een "witte moordenaar" te noemen vind ik te ver gaan. Wel denk ik dat men in Bijbelse tijden zuinig was met zout omdat het een duur en kostbaar voedingsmiddel was. Nu wordt zout vaak als goedkoop "opvulmiddel" gebruikt in allerlei kant-en-klare fabrieksproducten. En daarbij is het zout nogal geraffineerd zodat de nuttige stoffen er ook uit zijn verdwenen. Teveel is niet goed, dus teveel zout is ook niet goed.
Ik denk dat er winst te halen is als je de kant en klare producten zoveel mogelijk laat staan. Kook zelf en gebruik weinig pakjes en zakjes. Ik gebruik al jaren Losalt, een kaliumzout, om mijn eten op smaak te brengen.
Zoutloos gaan eten zoals Tessler voorstelt in zijn Genesisdieet? Nee, ik geloof niet de God dat van ons vraagt. Ik zal dus zout blijven gebruiken, maar wel met mate.
Hij ging naar de tempel, waar hij de handelaars begon weg te jagen, terwijl hij hun toevoegde: ‘Er staat geschreven: “Mijn huis moet een huis van gebed zijn,” maar jullie hebben er een rovershol van gemaakt! Lucas 19:46 Tessler vergelijkt ons lichaam met een tempel, door God gemaakt. Wij vinden deze vergelijking ook in 1 Korintiërs 6:19: Of weet u niet dat uw lichaam een tempel is van de heilige Geest, die in u woont en die u ontvangen hebt van God, en weet u niet dat u niet van uzelf bent?
En wat geldt voor de tempel die door mensen is gemaakt, geldt ook voor Gods tempel: laat het een bedehuis zijn, een reine plaats voor God. Geen rovershol, vol met vervuiling en misleiding, dieven en moordenaars! Tessler noemt in zijn boek vier "witte moordenaars" die ons van het leven willen beroven:
1. wit zout
2. witte suiker
3. wit meel
4. wit vet
Kortom: geraffineerde producten waar al het voedzame uit is verwijderd.
We moeten stoppen met het volstoppen van onze tempels met voedsel dat ons van het leven berooft, terwijl God juist wil dat we léven! Kies voor de gezonde leefwijze van God, onze Schepper en zeg "nee" tegen de witte rovers die ons het leven zuur willen maken, ja zelfs ons van het leven willen beroven.
Ik vind de tekst uit Korintiers behoorlijk confronterend: "weet u niet...?" Ja, dat weet ik wel! En toch vervuil ik mijn "tempel", de tempel van God elke dag!
Heer, help mij betere voedingskeuzes te maken om zo rein te leven voor U. Amen.
